Tortie Toms

Schildpad / lapjes katers




Deze pagina is gewijd aan Tortie Toms, oftewel schildpad katers - maar ook aan calico toms oftewel lapjes katers. Dit zijn allemaal katers die in hun vacht de effecten van het allel o, dat zwarte haren geeft, vertonen en de effecten van het allel O, dat rode haren geeft! Aangezien deze allelen op het X-chromosoom liggen, en katten (en mensen) met 2 X-chromosomen vrouwelijk zijn, zijn dergelijke katers, normaal gesproken, niet mogelijk!
Bij mensen komt het regelmatig voor dat een jongen een extra X-chromosoom heeft. Dit gebeurt bij 1 op de 500 tot 800 jongens. Mannelijke patiënten met een extra X-chromosoom zijn, qua sex-chromosomen, XXY en lijden aan het Klinefelter syndroom. Bij mensen zijn verschillende (een), (twee), (drie) studies gedaan: is één van de twee X-chromosomen van de vader, of zijn ze allebei van de moeder? In het algemeen blijkt dat bij ongeveer 2 op de 3 patiënten, beide X-chromosomen van de moeder zijn.
Hoe zijn deze katers dan toch mogelijk? Dat wordt aan het einde uitgelegd!
En dan blijkt dat er meerdere manieren zijn waarop een 'tortie tom' kan ontstaan. Maar niet alle manieren zijn altijd mogelijk, want het hangt ook van de kleuren van de ouders af! Wil je een overzicht van de mogelijkheden zien?

Deze pagina is niet klaar - deze pagina komt nooit af! Binnenkort komen er nog tortie toms bij, en ook de Noorse afstammelingen van Trippel. En - meer informatie blijft altijd welkom.




FLOID
Solkatz Pretty Boy Floid
Solkatz Pretty Boy Floid, geboren 1996
Vader: n 09 22; moeder: f 09 21.
De Seattle Times schreef in november 1996: "Solkatz Pretty Boy Floid, een drievoudig genetisch wonder, is geboren in Bremerton, Washington. Floid is één kitten uit een nestje van 6 Maine Coons en werd aangezien voor een poes, want zijn kleur, verdund schildpad (blauw en crême met wit) duidt 99-punt-heleboel-9's procenten van de keren op een poesje. De tweede verrassing kwam toen zijn fokkers merkten dat zijn crême eigenlijk rood was. Rood, een niet-verdunde kleur, wordt in 99-punt-nog-veel-meer-9's procenten van alle gevallen in een zwarte vacht aangetroffen, niet in een blauwe vacht! Drie keer is scheepsrecht, dus besloot Floid ook nog eens vruchtbaar te zijn: dit komt maar eens in de 0-punt-37-nullen-en-dan-een-1 procent van de 3-kleurige katers voor.
Voor de genetici onder ons, Floid is wat wel een chimaera wordt genoemd. Een chimaera is het gevolg van een fusie van twee bevruchte eitjes, vroeg in de embryonale ontwikkeling. Floid is dus eigenlijk twee-in-één. In de Griekse mythologie is een Chimaera [met hoofdletter] een vuurspuwend monster met het hoofd van een leeuw, het lichaam van een geit, de staart van een slang, en de stem van Rosie O'Donnell."
In 1998 had Floid al 27 kittens verwekt, ook kampioenen. Aangezien hij nog een paar jaar langer heeft kunnen dekken, is dat aantal vast verder gestegen!
De kleuren van zijn kittens deden vermoeden dat Floid rood-met-wit was. Blijkbaar waren zijn geslachtsorganen afkomstig van de rode kat, en waren er geen cellen van de blauwe kat ingekomen. Opvallend genoeg heeft Floid nooit kittens gekregen met verdunde kleuren. Floid droeg dus wel verdunning in zijn vacht, maar niet in zijn zaad!
Floid is uitgebreid onderzocht, en men heeft geconcludeerd dat hij een chimaera is.



Celticoon Oleander
Celticoon Oleander
Celticoon Oleander
vader: ns 09 21; moeder: fs 22.

"Ollie is een onverwachte toeveging aan onze familie. Pas toen hij 2 weken oud was, realiseerden we ons dat dit prachtig zilver tortie poesje, een katertje was. Op de een of andere manier konden we dit lieve stoute schildpadje niet laten gaan. We hopen dat Ollie een maatje zal zijn voor Tal als de meiden het druk hebben met kittens! Aangezien we hem niet bij de GCCF kunnen showen, hopen we dat we Ollie later in 2006 op show kunnen laten zien."

Ollie kan bewonderd worden bij Celticoon Maine Coons.

En wie zou er nu niet vallen voor zo'n heerlijk schildpad katje?
Celticoon Oleander

Ollie is ook een Maine Coon. Een schoonheid, waar menige keurmeester voor zou vallen! Vanwege totaal gebrek aan gebreken, en een tortie moeder, zou ik zeggen: een chimeer.
GEEZER
Koonikki Feirfiz Geezabird
Koonikki Feirfiz Geezabird
vader: ds 09 22; moeder: n 22.

Fiona Nicholls vertelt: "Geezer is een heel aantrekkelijke kat! Hij houdt van het leven en brengt een groot deel van de dag door met het jagen op kikkers rond onze vijver. Maar, omdat hij tamelijk onhandig is, valt hij ook vaak in de vijver.
Geezer was al 6 weken oud voordat we ons realiseerden dat hij een kater was. Omdat hij tortie was, had ik niet verder gekeken - dat doe ik nu wel :o)). Met 4 maanden moest hij geopereerd worden, en de dierenarts keek meteen even naar zijn reproductieve organen. Er was een gonade op de plek van een eierstok, en die gonade bleek mannelijk te zijn. Later, toen hij 10 maanden oud was, daalde een testikel af naar de juiste plek. Ze vertelden me dat hij waarschijnlijk een XXY was, en niet fertiel zou zijn geweest.
Geezer heeft moederlijke instincten, maar ook mannelijke. Hij is helemaal gek van kittens: als hij weet dat er nieuwe kittens zijn houdt hij de wacht bij onze slaapkamer deur - hij wil zo graag de moeder met de kittens helpen, ze schoonlikken en ermee spelen. Soms roept hij als een poes om een kater, maar ook probeert hij wel om een poes te dekken - maar dat lukt niet.
Vespa (Geezer's vader) is een gemoedelijke kat, die van alle katten en mensen houdt - behalve van Geezer! Ik vind het maar vreemd. Heeft Geezer misschien een verkeerde geur? Hij blaast in ieder geval altijd naar die arme Geezer.
Meer interessant nieuws: Vespa is net vader geworden van nog een Tortie Tom. Hij heeft een zwart tabby poes gedekt, die 5 kittens kreeg, waaronder een tortie tabby katertje. Hij is intens gekleurd en pas toen de dierenarts hem met 9 weken vaccineerde, werd bevestigd dat het een katertje was. Wat is de kans dat eenzelfde kater twee keer een tortie tom geeft???? Ik weet het niet - ik weet alleen dat hij erg speciaal is!"

Geezer kan bewonderd worden op de homepage van Koonikki Maine Coons, waar hij ook een eigen pagina heeft!
Geezer heeft geen tortie, maar een gewone bruin-tabby (genetisch zwart) moeder. Hij moet dus de rode kleur van zijn vader hebben gekregen - of misschien kreeg een toekomstig zusje het rode X-chromosoom? Hij kan een echte Klinefelter zijn, of een samensmelting, chimaera, tussen een tortie poesje-in-wording en een zwart katertje-in-wording. Misschien verklaart dat waarom hij een beetje in de war is omtrent zijn geslacht? En zijn half-broer? Is het rode X-chromosoom van zijn vader weer samen met het Y-chromosoom in een zaadcel, en later in een eitje, terecht gekomen? Zijn er weer twee embryo's samengesmolten? Of is één tortie kater een Klinefelter, en de ander een chimaera? Er zijn chromosomale veranderingen die een 'XY-zaadcel' waarschijnlijker maken, dus wellicht is Vader Vespa een heel bijzondere kat! ONTZETTEND BEDANKT Fiona!



(Met toestemming van Cat Moody overgenomen van de Maine Coon International, Nummer 13 (Winter 1997/1998)


MAXWELL
Stormwatch Maxwell
Stormwatch Maxwell
Vader: ns; Moeder: fs 09 22.
"Cyclone was voor de laatste keer gedekt, door onze zwart smoke kater Tatsumaki. Er werd één kitten geboren. Het kitten was nat, wriemelde en zat nog gedeeltelijk in de vliezen toen ik iets vreemds zag. Het merendeel van dit kitten was mooi diep rood, maar op het gezicht zat aan één kant een duidelijke zwarte vlek. Wat was dit nu?
Dan komt de kraamkamer in gelopen. Ik hou hem het kitten onder de neus, en vraag "Wat IS dit!!!" Hij kijkt even en zegt "Rood cameo, toch?". Ik wijs naar het gezicht van het kitten. "Oh, OK, misschien een zilver lap met erg weinig zwart?"
Een blik op mijn gezicht vertelt hem dat ik niet tevreden ben met het antwoord. "Bestaat er zoiets als ‘rood-met-zwarte lapjeskat?" vraagt hij. Ik draai het kitten om en laat hem de achterkant zien.
"Oh, een katertje ... mischien een zilveren lapjes kater?" Ik kijk hem vernietigend aan. Hij doet twee stappen terug, en bestudeert het kitten verder. "Misschien is het bloed, of gewoon nat." Samen overdenken we dit even, en dan wrijf ik het kitten wat verder droog ... geen verandering. De vlek wordt zelfs een beetje groter en donkerder nu het kitten opdroogt. Ik houd het kitten weer verwijtend onder Dan’s neus. "Wat IS dit?!!". Hij probeert het met humor: "Wat is helemaal zwart en wit en rood?". Mijn voet begint op de grond te tikken (Getrouwde mensen begrijpen waarom ik boos werd op DAN omdat hij geen antwoord had!). Hij denkt nog een paar minuten na, en kondigt dan triomfantelijk aan "Ik weet het! Het is een PET!!!".
Een somatische mutatie die heeft geresulteerd in een mozaiek lijkt de meest waarschijnlijke verklaring.
BEDANKT, Cat, voor dit prachtige verhaal plus foto!



EEN TORTIE THOMASINA!
OTYLIA
Royal Mainly's Otylia Royal Mainly's Otylia
Royal Mainly's Otylia
Vader: d 09 22; Moeder: ds 09 11
Royal Mainly's Otylia
De vlek wat duidelijker?

Van hollandse bodem: een tortie thomasina! Wat doet een poes op een kater-pagina? Wel, een paar van deze tortie toms zijn het resultaat van een somatische mutatie. Maar dat gebeurt niet alleen in katertjes! Natuurlijk, rood en zwart in een kater is 'onmogelijk', en bij een poes - is het gewoon. Tenzij - het poesje een rode moeder en een rode vader heeft! En dat heeft Otylia! Onverwacht in verschillende opzichten. Uniek en verbazingwekkend. Dit wonderbaarlijke meisje had een koninklijk wiegje bij Royal Mainly's!
Een somatische mutatie die heeft geresulteerd in een mozaiek lijkt de enige mogelijke verklaring. ONTZETTEND BEDANKT, Sandra!
FERNANDO
Fernando of Canpaza
Fernando of Canpaza, *juni 2002
vader: n 09 23; moeder: gs 23.

Fernando of Canpaza, geboren juni 2002, is een crême Maine Coon met een duidelijke blauwe vlek op zijn voorhoofd en rond zijn neus. De Universiteit van Hannover heeft hem onderzocht, en hij is gewoon '38XY' is, oftewel: hij heeft de chromosomen van een gewone kater. Eigenlijk lijkt het een zwarte vlek. Dat pleit ervoor dat hij, net als Floid, een chimaera is maar dan hoofdzakelijk crême. Zijn er misschien maar een paar zwarte celletjes overgebleven? In ieder geval verwacht men dat hij vruchtbaar is, en men kijkt reikhalzend uit naar zijn kittens. Hij is te bewonderen op de homepage van Canpaza's Maine Coons.
38XY - geen Klinefelter. Gezien de hoeveelheid zwarte (of blauwe) haren, verwacht ik toch dat hij een mozaiek, tengevolge van een somatische mutatie, is, maar het is mogelijk dat hij een chimaera is.



NEROLI
PATCHOULI
Neroli d'Abelia Patchouli d'Abelia
Neroli d'Abelia, *September 2002
vader: a 09 23; moeder: fs 09.
Patchouli d'Abelia, *September 2002
vader: a 09 23; moeder: fs 09.
Op 20 september 2001 werd een heel bijzonder nestje geboren bij de Noorse Boskatten cattery Abelia , in een voorstad van Parijs in Frankrijk. Het was het tweede nestje van de poes, met dezelfde vader. Het eerste nestje waren 2 katertjes en 2 poesjes geweest. Dat leek ook het geval te zijn met dit nestje. Geboren werden een zwart smoke met wit katertje, een crême met wit katertje dat helaas overleed; en een blauw tortie met wit poesje (Neroli, linksboven), en een zwart schildpad met wit poesje (Patchouli, rechtsboven). Deze twee poesje bleken later allebei ... katers te zijn!
En ... de dag na zijn 11e ver'maand'dag werd Neroli vader van 3 blauwe kittens: 1 poesje, en 2 katers. Hij vererft dus als een blauwe (of zwarte) kater.
Patchouli is geëmigreerd naar Duitsland, en heeft daar al twee nesten verwekt. Met Sonja Rose d'Abelia, een blauw cypers gestreept poesje is hij vader geworden van 2 katertjes en van 2 poesjes: 1 blauw tortie, en 1 zwart tortie. Hij vererft dus als een ... rode kater, met verdunning!
Het bijzondere hier is dat het TWEE tortie toms betreft. Alles kan, zelfs twee keer de hoofdprijs winnen - maar misschien is er toch iets anders aan de hand. Er werd geschreven dat de desbetreffende lijnen wel vaker tortie toms hadden.
Het leuke is dat de ene kater de 'o' (zwart) vererft, en de andere 'O' (rood). Wat als nu embryonaal, op weg naar de baarmoeder, een rood katertje tegen een zwart katertje is gebotst. In plaats van samen te smelten, zijn ze daarna weer van elkaar losgekomen - na wel een paar cellen uitgewisseld te hebben?
En de lijnen ... misschien dat het in de 'lijnen' zit hoe stevig de cellen elkaar vasthouden (of juist niet). Of misschien doelde men op de nakomelingen van 'Trippel' - als ik de pagina vernieuw, zal ik daar meer over vertellen!



VARSHA
Dar es Salaam Varsha
Dar-es-Salaam Varsha
vader: a; moeder: f.

Nog een jongen van eigen bodem: deze kerel ... staat ter dekking!
Naam Dekkater: Gr.Int.Ch. Dar es Salaam's Varsha
Kleur: Seal-Tortie Point (f)
... en heeft ook al diverse kittens rondlopen! Aan zijn dochters heeft hij een XO chromosoom gegeven: hij vererft rood.

Fertiel - dus in ieder geval geen 'gewone' Klinefelter. Chimaera, mozaiek, of somatische mutatie?
Miky
Kapamba's Home Miracle
Kapamba's Home Miracle
vader: ds 09 22; moeder: f 09.

Miracle - oftewel Miky - is een Noorse boskat. Hij is duidelijk een lapjeskat - menig poes zou er jaloers op kunnen zijn! Het is nog niet duidelijk of hij vruchtbaar of steriel is. Hij is te bewonderen op de homepage van Kapamba's Home. Hij is nog niet verder onderzocht en kan dus XXY (Klinefelter) zijn, of een chimaera, of een mozaiek.
Totaal onbekend, maar een somatische mutatie die heeft geresulteerd in een mozaiek lijkt onwaarschijnlijk, gezien zijn mooie grote vlekken.



SIMBA VON SCHINDETAL
vader: n 09 22; moeder: g 09.

Sabine Froehlich (Oetisheim Maine Coons) vertelt:

Beste Maine Coon Vrienden,
Mag ik jullie voorstellen aan Simba, een rode Maine Coon "Dekkater"? Hier is zijn verhaal.
Het begon allemaal in 1988 toen Simba bij mij en twee Coon dames kwam wonen. Hij deed zijn best, maar de dames werden niet zwanger. De meiden gingen op huwelijksreis naar andere katers, en kwamen zonder problemen zwanger thuis. Simba kreeg een andere, ervaren, bruid - maar zij kreeg geen kittens van hem. Hij was nu 3 jaar oud, en ik besloot om hem te laten onderzoeken. De dierenarts stuurde een bloedmonster naar de Veterinaire Faculteit in Giessen. Na een erg lange tijd rapporteerden ze dat hij een mozaiek was: hij had gewone cellen met 38 chromosomen (38XY) maar ook cellen met XXY chromosomen (39XXY). Een zeldzame situatie, een speling van moeder natuur!
Hij kwam bij me als dekkater. Als een echte nieuweling in katteland besteedde ik geen aandacht aan het kleine zwarte vlekje in zijn linkeroor. Ze vertelden mij dat het niet belangrijk was. Hij heeft erg weinig zwart, enkel dat vlekje en verscheidene zwarte haren verspreid over zijn lichaam. Hij is geshowed tot in 1991 en geen enkele keurmeester heeft iets gezegd over dat zwarte vlekje. Vanaf het voorjaar van 1992 is hij een tevreden kastraat, en geniet hij van het leven.
Een echte mozaiek EN Klinefelter!! Ik denk dat Simba begonnen is als een XXY Klinefelter embryo. Toen is bij een paar cellen één X-chromosoom verloren geraakt- waarschijnlijk het X-chromosoom met 'o', zwart! Aangezien hij niet vruchtbaar was, denk ik dat de cellen in de testes nog steeds XXY waren. BEDANKT, Sabine, voor dit uitzonderlijke verhaal! Oh,... Ik zou ook geen aandacht hebben besteed aan een paar zwarte vlekjes ... onschuldige somatische mutaties, zou ik hebben gedacht :-)
BENJAMIN'S JOS BRINK
BRI g 03: blauw schildpad met wit

Dit was een Britse Korthaar kat: blauw lapjes. Hij is de vader van nestjes in de periode van 1982 tot 1987.
Ook een 'eigen jongen' - uit Nederland. Ik heb geprobeerd meer over hem te weten te komen, maar ben niet veel wijzer geworden.
Vruchtbaar - dus waarschijnlijk een somatische mutatie en mozaiek, of een chimaera. Hoe groot waren de blauwe vlekken?



Meer verhaaltjes
Usenet, 2001:
"Mijn katten
..... Toby=verdund schildpad kater (ja, echt waar! Hij was zelfs erg macho totdat we hem lieten castreren. Ik weet niet of hij fertiel was of niet. In feite was hij nog steeds een macho kater na de castratie. Twee jaren later zag ik hem eens, vol overgave, de poes van de huisbaas dekken!)"
Dit ex-kater gedrag is niet uitzonderlijk, maar in een tortie brengt het wel een extra glimlach! Zonder meer informatie is het natuurlijk moeilijk te zeggen wat er hier aan de hand was. Hij lijkt geen last van andere handicaps gehad te hebben, gelukkig!
Meer verhaaltjes
Usenet, 1996:
"Ik heb een wilde lapjeskater meegemaakt. Hij was mannelijk, maar in zijn gedrag vrouwelijk en hij gedroeg zich als een poes tijdens het dekken. Waarschijnlijk rook hij als een poes, want de andere katers wilden hem wel dekken (en niet om hem op zijn plaats te zetten). Hij moet een XXY kater geweest zijn, maar toen hij stierf (FeLV of FIV of zo iets) konden we ons geen sectie veroorloven, laat staan een genetisch onderzoek."
Ik ben het niet eens met de schrijfster van dit stukje. Bij mensen wijst niets erop dat Klinefelter patiënten een neiging tot vrouwelijk gedrag hebben. Nee, het zijn geen macho mannen - maar wel mannen, of tenminste jongens. De precieze symptomen van enig syndroom dat veroorzaakt wordt door een extra chromosoom, hangt af van de hoeveelheid genen op dat chromosoom, en vooral: welke zijn dat? En wat betreft de genen op het X-chromosoom bij de mens en bij de kat: een paar zullen hetzelfde zijn, maar er zullen ook veel verschillen zijn!
Het is ook mogelijk dat deze kat het resultaat is van een samensmelting tussen een poesje-in-wording en een katertje-in-wording. Het Y-chromosoom van het katertje zorgt ervoor dat de mannelijke organen zich ontwikkelen, maar misschien heeft het poesje de hersenen gemaakt - en de hormonen (vrouwelijke dan wel mannelijke) worden van daaruit aangestuurd, en daar wordt de vrouwelijke cyclus geregeld. Misschien dacht deze kat dat zij een poes was, en hebben enkel haar partners haar wat vreemd gevonden .... Vruchtbaar? Met de vrouwelijke hormonen is het onmogelijk om zaadproductie te krijgen, ook al zou dat wel mogelijk zijn op grond van het soort en aantal chromosomen.
Maar, aan de andere kant: Niemand weet iets van de specifieke symptomen van Klinefelter's syndroom in de kat. Blijkbaar was de gedachte in de veterinaire wereld in 1996 dat Klinefelter's syndroom best wel vrouwelijk gedrag kon verklaren.



Meer verhaaltjes
Usenet, 2003:
"Je Max lijkt een beetje op mijn vroegere Augie, en ik zie dat jouw Mandi een rode poes is (zoals mijn Peentje) - wat een beetje uitzonderlijk is. Volgens mijn dierenarts zijn de meeste rode katten katers (een van Peentje’s jonkies uit haar eerste nest was een lapjes-kater *erg zeldzaam*. Een van de vrienden van mijn vrouw heeft hem al snel ingepikt."
Er wordt niet gezegd hoeveel zwart het zoontje van Peentje had. Als het een beetje was, zoals Otylia en Maxwell en Fernando, dan was het waarschijnlijk een somatische mutatie. Maar als het daarentegen veel zwart was, dan moet het zwarte X-chromosoom van de vader zijn gekomen, ofwel in een XY-zaadcel (en dan was de kat een echte Klinefelter) ofwel via een tortie poesje-in-wording. In beide gevallen was hij waarschijnlijk niet vruchtbaar.
Meer verhaaltjes
Usenet, 1996:
"Hoi iedereen! Ik ben hier nieuw en wil jullie over een van mijn katten vertellen, Camille. Ik heb hem als kitten gekregen, en hem naar Camille St.Saens (een franse componist) vernoemd. Ik noemde hem 'haar' want ik dacht dat alle schildpad en lapjes katten poezen waren (dat zei mijn dierenarts ook.) Nou ja, hij bleek dus een katertje te zijn. Ik heb gelezen dat alle schildpad en lapjes katers een extra chromosoom hebben en daarom steriel zijn. Ook is hij wat anders van vorm dan mijn andere katten. Hij heeft brede heupen, en loopt wat wijdbeens. Maar hij is gezond en zo lief als maar kan."
Deze jongen heeft meer problemen, en dat doet me denken dat hij in al zijn cellen een extra chromosoom heeft - en wel het X-chromosoom. Hij zou dan XXY zijn, een 'Klinefelter' en hoogst waarschijnlijk steriel.



Meer verhaaltjes
Meer dan 30 jaar geleden was er een 'van' katertje met veel wit. (Het was geen echte Turkse Van: die waren er toen nog niet, en zeker niet in deze kleur. Maar er waren wel katten met de aftekening die nu de 'van' aftekening heet.) Hij had een blauwe plek op het hoofd met een beetje crême erin, een crême vlek op het lichaam en een blauwe staart. De dierenarts heeft een bloed- en een huidmonster genomen en opgestuurd voor onderzoek naar de Universiteit van Pennsylvania. Daar zijn waarschijnlijk de chromosomen in de cellen bekeken. De uitslag van het onderzoek was dat deze Van knul wel fertiel zou zijn.
Net als de voorgaande tortie toms, was ook dit kereltje wat langharig! Hij had een zwart zusje, wat doet vermoeden dat hij een zwarte vader en een schildpad moeder had. (Zwart zusje: pa = zwart, ma heeft zwart. Het jochie heeft rood, dat zal dus niet van Pa af komen en dan blijft Ma over, logisch nietwaar? ).
Als de universiteit heeft gezegd dat hij waarschijnlijk wel fertiel zou zijn, hebben ze dus XY-cellen gezien. Het klinkt alsof hij evenveel crême als blauw had in meerdere vlekken - en dat maakt het vrij onwaarschijnlijk dat het een somatische mutatie was. Als hij zijn (embryonale) leven als Klinefelter is begonnen, is hij toch al snel een mozaiek geworden. Of een somatische mutatie ... Mogelijk - maar onwaarschijnlijk. Of het is nog een chimaera - mogelijk, maar .......





OK, HOE?

Voor of rond de bevruchting

We beginnen met een eicel. Deze cel krijgt van de moeder één X-chromosoom, en dat kan een X-chromosoom met O zijn - een 'rood' X-chromosoom, of een X-chromosoom met o - een 'zwart' X-chromosoom. Als moeder zwart is, dan kan ze natuurlijk geen 'rode X', maar enkel een 'zwarte X' doorgeven. En als ze rood is, kan ze enkel een 'rode X' doorgeven. Alleen als ze schildpad of lapjes is, dan heeft ze zowel een 'rode X' als een 'zwarte X', en zal elk van haar eicellen één van deze twee X-chromosomen hebben.
Wat kan hier mis gaan? Er kan iets mis gaan met de vorming van de eicel, zodat er teveel chromosomen -waaronder meerdere X-chromosomen- in de eicel komen.
Vervolgens komt er een zaadcel bij. Deze cel heeft van de vader of een X-chromosoom (met de kleur van de vader) gekregen en zal een poesje gaan maken, of een Y-chromosoom, zonder kleur, maar deze zaadcel gaat dan een katertje maken.
Wat kan hier mis gaan? Net als met de eicel, kan er iets mis gaan met de vorming van de zaadcel, zodat er teveel chromosomen in de zaadcel komen. En dan kunnen we aan zaadje krijgen met zowel het X-chromosoom als het Y-chromosoom.
Een zaadcel komt bij de eicel aan. De bevruchte eicel kan nu dus zijn:rode-X rode-X (wordt een rood poesje), zwarte-X rode-X (wordt een lapjes of schildpad poesje), zwarte-X zwarte-X (wordt een zwart poesje), rode-X Y (wordt een rood katertje), of zwarte-X Y (wordt een zwart katertje).
Wat kan er hier mis gaan? Zodra er één zaadcel 'binnen' is, sluit de eicel zich af en kunnen andere zaadcellen er niet meer bijkomen. Misschien is er toch nog eentje extra bijgekomen?

In al deze gevallen begint het net bevruchte eitje met teveel chromosomen. Dit is niet goed! Zelfs een klein beetje teveel DNA is teveel. Kijk maar naar de mensen: patiënten met Down's syndroom hebben een extra kopie van een van de kleinste chromosomen - ze worden opgevangen door de maatschappij, maar anders zouden ze het meestal niet overleven! Een extra kopie van één van de sex chromosomen doet nog het minste kwaad: het Y-chromosoom omdat het klein is en er weinig informatie op staat, en het X chromosoom - omdat moeder natuur wel weet hoe ze met een extra X chromosoom om moet gaan! Elke vrouw heeft toch, vergeleken met mannen, een extra X chromosoom?! Dus een extra X chromosoom wordt geïnactiveerd, en de schade blijft beperkt.
Wat betekent dit voor de bevruchte ei-cel? Tenzij het alle extra chromosomen verliest (met de mogelijke uitzondering van X en Y chromosomen, en wellicht een ander klein chromosoom), is het TEN DODE OPGESCHREVEN: het eitje zal waarschijnlijk afsterven en geresorbeerd worden nog voor implantatie.


Na de bevruchting, voor implantatie

Alles is goed gegaan: een bevrucht eitje en een prachting kitten-in-wording! Maar: het eitje zit nog bij de eierstokken in de buurt, en heel, heel ver weg van de baarmoeder. Dus nu beginnen de eitjes te drijven, te bewegen naar de baarmoeder, en naar een lekker plekkie. Tijdens deze reis deelt de eicel zich, eerst in 2 cellen .... 4 cellen .... 8 cellen ..... een heleboel cellen. En ook belangrijke dingen gebeuren tijdens deze reis: in het geval van vrouwelijke embryo's wordt in elke cel één -willekeurig gekozen- X-chromosoom geïnactiveerd, men denkt zo rond de tijd dat het embryo 1000 cellen telt!
Wat kan er hier mis gaan? Het eitje kan de verkeerde kant uitgaan en in de buikholte terecht komen: een buiten-baarmoederlijke zwangerschap, erg gevaarlijk!
Twee cellen-balletjes kunnen elkaar aanraken. Misschien maar lichtjes, en misschien 'ruilen' ze een paar cellen om bij deze aanraking. Misschien versmelten ze tot één grotere cellen-bal. Als het twee 'zwarte' embryo's betreft, zullen we er niets van zien. Het enige geval waarin wij mensen dit zullen zien (zonder DNA testen) is - als er een 'rood' (of 'met rood') embryo botst tegen een 'zwart (of 'met zwart') embryo en als tenminste één van de embryo's een katertje-in-wording is. Dan krijgen we een 'tortie tom'.
Wat gebeurt er als een katertje-in-wording tegen een poesje-in-wording botst? Waarschijnlijk zien wij mensen daar niets vreemds aan, en misschien krijgen we -later, als hij volgroeid is- een kat die geen raad weet met zichzelf. Het Y-chromosoom zal zeggen: 'testes, geen eierstokken!' - maar geslacht, en zeker het idee omtrent je eigen geslacht, is meer dan enkel gonaden .... De hersenen spelen ook een rol, en bepalen of er een mannelijke cyclus (jawel! Mannen hebben heel korte cycli.), of een vrouwelijke cyclus moet komen.
Tegen de tijd dat deze balletjes cellen in de baarmoeder aankomen, 'weet' de baarmoeder dat ze voor embryo's moet gaan zorgen. In de tussentijd heeft de bevruchte eicel zo vaak gedeeld dat er als het ware een holle ballon is gevormd, met aan één kant een dikker laagje, klompje cellen. Dit klompje zal het echte kitten gaan vormen! De buitenkant van de ballon gaat de vliezen vormen. Deze vliezen beschermen het embryo en gaan, met moeder kat, de moederkoek, placenta, vormen.
Wat kan er hier mis gaan? Nu zitten de embryo's veilig in hun eigen vliezen - alleen identieke tweelingen kunnen samen in de vliezen zitten!

Vergeleken met de gevaren tijdens het maken van een eitje, van een zaadje, en van de bevruchting, lijkt dit allemaal tamelijk gevaarloos - misschien een botsing, maar verder niets. En inderdaad, botsingen, hetzij zijdelings, hetzij frontaal, lijken het grootste gevaar. Maar natuurlijk weten we niet hoe veel embryo's gedurende deze reis omkomen en geresorbeerd worden, en al helemaal niet waarom!
Een (spontane?) somatische mutatie kan in deze tijd plaatsvinden!


Na implantatie

Nu zijn er enkel nog de 'normale' gevaren van een zwangerschap. De kittens kunnen elkaar stompen, moeder kan van de tafel vallen. Moeder kan wat verkeerds eten - ze kan zelfs vergiftigd worden, nog het meest waarschijnlijk als 'medicijn'. Misschien is dat goed voor haar, maar niet voor de kittens. Vlooienpoeder? Vaccinaties? kunstmest?
Ook kan een (spontane?) somatische mutatie in deze tijd plaatsvinden! Vooral het allel voor 'rood', O, heeft de neiging om spontaan te veranderen in o: dan heb we een mozaiek-embryo. Hoe vroeger in de ontwikkeling dat gebeurt, hoe meer cellen dit nieuwe allel zullen hebben. En hoe meer cellen het nieuwe allel (o) hebben, hoe meer zwart we zullen zien. Wel, dat is niet helemaal waar: als de mutatie plaats vond in cellen die, bij voorbeeld, de lever gaan vormen - nou, dan zien we er niets van! Wel als die verandering plaats vond in cellen die de kleurcellen in de vacht gaan vormen, dan zullen we het wel zien!
En hoe staat het met de vruchtbaarheid? Als de cellen die de zaadcellen gaan vormen een extra chromosoom hebben - X, Y, of enig ander - dan zullen die cellen GEEN zaad produceren!!!! Echt, als een kater vruchtbaar is dan heeft hij spermatogoniale cellen die XY zijn. Misschien omdat XXY cellen één X verloren, misschien door een andere reden, maar: vruchtbaarheid (van de kater) betekent dat hij XY cellen heeft!
Maar let wel, XY cellen betekenen niet automatisch dat de kater fertiel is! Er zijn nog andere oorzaken van steriliteit: hormonaal, ziektes, ....




En WANNEER is WELKE verklaring mogelijk?

Ik noem het X-chromosoom met O even rood, ook al kan er de kleur crême uit komen. En het X-chromosoom met o noem ik maar zwart - ook al toont het chocolade-bruin, of kaneel-bruin, of zelfs blauw, lila, of 'fawn'.


ouders somatische mutatie Klinefelter XXY Chimaera
rode moeder x rode vader
   XO XO            XO Y
TT + +
rode moeder x zwarte vader
   XO XO            Xo Y
TT TT TT*

tortie moeder x rode vader
   XO Xo            XO Y
TT TT TT
tortie moeder x zwarte vader
   XO Xo            Xo Y
TT TT TT

zwarte moeder x rode vader
   Xo Xo            XO Y
(TT)** TT TT*
zwarte moeder x zwarte vader
   Xo Xo            Xo Y
(TT)** + +

*: Enkel een versmelting van een tortie poesje-in-wording met een katertje-in-wording kan in deze gevallen een 'tortie tom' opleveren. Maar zo'n chimaera van embryo's van verschillend geslacht kan als volwassen kat wel erg in de war zijn wat betreft zijn geslacht en sexueel functioneren, en ik zou verwachten dat hij steriel is.
**: In deze gevallen zou een somatische mutatie als 'tortie tom' een zwarte kater met een rode vlek opleveren: dit is nog nooit gezien, zeker niet bekend geworden.

somatic mutation Klinefelter XXY Chimaera

+:
Alle hierboven genoemde, en hiernaast verder beschreven, mogelijkheden zijn altijd mogelijk! Maar het is niet altijd duidelijk dat het gebeurd is. Een somatische mutatie bij een tortie poesje? Een chimaera van twee rode (of 2 zwarte) embryo's? Een Klinefelter (XXY) met op beide X-chromosomen dezelfde kleur? Dat zien we niet!

We zien ze enkel als er een Tortie Tom uitkomt. Daarom heb ik de gevallen waarbij een Tortie Tom mogelijk is, met TT aangegeven.
Vaak 1, misschien 2 of zelfs 3, vrij kleine zwarte vlekken.
Kan verder normaal zijn. Maar als de mutatie door een giftige stof veroorzaakt was, dan kan datzelfde gif ook een andere mutatie hebben veroorzaakt. En mutaties zijn meestal slecht!
Geen reden voor steriliteit, hooguit als een ander effect van mogelijk 'gif' ('mogelijk' gif, meestal spontaan!)
Beide kleuren dienen bij het ouderpaar voor te komen.
Verdeling van rood en zwart (voor zover we weten) is vergelijkbaar met de verdeling van rood en zwart in een poes.
Zal ook andere gebreken en handicaps vertonen.
Steriel, tenzij (wellicht) 1 X chromosoom verloren geraakt is in de cellen die de testes zouden gaan vormen.
Om mogelijk een gewone kater te krijgen, moet de moeder beide kleuren hebben.
Mogelijk als tenminste beide kleuren vertegenwoordigd waren in het ouderpaar, maar dan is het een samensmelting van een poesje-in-wording met een kater-in-wording geweest.
Verdeling van zwart en rood kan van alles zijn, en een chimaera tussen twee embryo's van hetzelfde geslacht zou geen gebreken moeten hebben, en vruchtbaar zijn.

Wil je het van iemand anders horen? Het verhaal over mosaicisme wordt verschillend (en in het Engels) verteld op de interessante site van Messybeast.

Ik hoop dat jullie niet denken dat ik dat allemaal helemaal alleen heb gedaan. Veel vrienden -meest met eigen catteries!- hebben me erbij geholpen. Anneke Kuijs -Patchwork-, Ingrid Knobbe -Asana-, Lies Klösters -Kindred Spirits- en Yolande Zandvliet -l'Hibou- hebben me ontzettend geholpen met het vinden van de katten, van de mensen, de informatie - en hebben ze meegeholpen hier een leesbaar verhaal van te maken! Hé, allemaal, ontzettend bedankt! Anne Guillon, Ans Rietveld, Cat Moody, Elvira Weidemann, Fiona Nicholls, Judy Miller, Nancy & Richard Koch, Sabine Straub, Sandra van Kluiven, Sarah Hartwell en Willie van Houwelingen hebben me toegestaan foto's van hun katten te gebruiken, en (of) deelden hun verhaaltjes met me voor deze pagina, terwijl Colette Burnett, David Brinicombe, Gayla Pierce, Lucie Schagen, René Mooij, Sandra Musardo en Thom Bloks mij op andere manieren hebben gesteund bij het maken van deze pagina! (Namen op alfabetische volgorde van voornaam :-)) )

Ken je meerdere tortie toms? Heb je vragen of commentaar? E-mail, en ik zal je graag antwoorden!